کد مطلب:25908 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:22

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

آيا برادران يوسف توبه كردند و نجات يافتند؟ آيا اصحاب باغ ـ كه در سورة قلم آمده است، توبه كردند؟

پس از اين كه حضرت يوسف خزانهدار مصر شد، برادرانش براي تهيه آذوقه، دوبار به مصر سفر كردند. در سفر دوم، يوسف را شناختند و به اشتباه خودشان اعتراف كردند: قَالُواْ تَاللَّهِ لَقَدْ ءَاثَرَكَ اللَّهُ عَلَيْنَا وَإِن كُنَّا لَخَـَطِ ?‹ِينَ ;(يوسف،91) گفتند: به خدا سوگند، كه واقعاً خدا تو را بر ما برتري داده است و ما خطاكار بوديم.

حضرت يوسف به آنان فرمود: قَالَ لاَتَثْرِيبَ عَلَيْكُمُ الْيَوْمَ يَغْفِرُ اللَّهُ لَكُمْ وَ هُوَ أَرْحَمُ الرَّ َحِمِينَ ;(يوسف،92) گفت: امروز بر شما سرزنشي نيست. خدا شما را ميآمرزد و او مهربانترين مهربانان است.

پس از بازگشت از سفر مصر به پدرشان، حضرت يعقوب عرض كردند: قَالُواْ يَـََّأَبَانَا اسْتَغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَآ إِنَّا كُنَّا خَـَطِ ?‹ِينَ ;(يوسف،97) گفتند: اي پدر، براي گناهان ما آمرزش خواه كه ما خطاكار بوديم.

پدرشان فرمود: قَالَ سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَكُمْ رَبِّيَّ إِنَّهُو هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ ;(يوسف،98) گفت: به زودي از پروردگارم براي شما آمرزش ميخواهم، كه او همانا آمرزندة مهربان است.

از اين كه برادران يوسف به خطايشان اعتراف كردند و از پدرشان خواستند از خدا برايشان درخواست آمرزش كند، معلوم ميشود كه آنان توبه كردند.

داستان اصحاب باغ در سورة قلم آيههاي 17 تا 33 بيان شده است. خلاصة ماجراي آن چنين است: باغي در دست پيرمرد مؤمني بود، او به قدر نياز از آن بر ميگرفت و بقيه را به مستحقان و نيازمندان ميداد. هنگامي كه از دنيا چشم پوشيد، فرزندانش گفتند: ما خود به محصول اين باغ سزاوارتريم، چون عيال و فرزندان ما بسيارند و ما نميتوانيم مانند پدرمان عمل كنيم; از اين رو، تصميم گرفتند تمام مستمندان را ـ كه هر سال از آن باغ بهره ميگرفتند ـ محروم سازند. به خاطر اين تصميم غلطشان، آتشي سوزان و صاعقهاي مرگبار آن باغ خرم و سرسبز را هم چون سياهي گردانيد و جز مشتي خاكستر از آن باقي نماند. پس از اين كه باغ در چنين حالي ديدند، به ظلم و طغيان خويش اعتراف كردند. قَالُواْ سُبْحَـَنَ رَبِّنَآ إِنَّا كُنَّا ظَـَـلِمِين # فَأَقْبَلَ بَعْضُهُمْ عَلَيَ بَعْضٍ يَتَلَـَوَمُون # قَالُواْ يَـَوَيْلَنَآ إِنَّا كُنَّا طَـَغِين # عَسَيَ رَبُّنَآ أَن يُبْدِلَنَا خَيْرًا مِّنْهَآ إِنَّـآ إِلَيَ رَبِّنَا رَ َغِبُونَ ;(قلم،29ـ32) گفتند: پروردگارا، تو را به پاكي ميستاييم، ما واقعاً ستمگر بوديم. پس بعضيشان رو به بعضي ديگر آوردند و هم ديگر را به نكوهش گرفتند. گفتند: اي واي بر ما كه سركش بودهايم. اميد است كه پروردگار ما بهتر از آن را به ما عوض دهد، زيرا ما به پروردگارمان مشتاقيم.

در مورد اين كه آيا آنان به راستي از كار خود پشيمان شدند و توبه كردند يا مانند بسياري از ظالمان كه وقتي گرفتار عذاب ميشوند، به طور موقت بيدار ميشوند، امّا همين كه عذاب برطرف شد، باز همان برنامهها را تكرار ميكنند؟ ميان مفسران اختلاف نظر است. در بعضي روايات ميخوانيم كه آنان از روي خلوص نيت توبه كردند و خداوند توبة آنان را پذيرفت و باغي بهتر به آنان عطا فرمود.( ر.ك: بحارالانوار، علامه مجلسي، ج 70، ص 326، مؤسسة الوفأ، بيروت / تفسير الميزان، علامه طباطبايي، ج 20، ص 375، دفتر انتشارات اسلامي / تفسير نمونه، آيت اللّه مكارم شيرازي و ديگران ،ج 24، ص 392ـ406، دارالكتب الاسلامية. )